Biopsja

Biopsja wątroby

TEORETYCZNE I TECHNICZNE PODSTAWY BADANIA
Badanie polega na pobraniu wycinka wątroby poprzez nakłucie powłok ciała pacjenta specjalną igłą w określonym miejscu. Rozróżnia się biopsję niecelowaną, tzw. ślepą, w której wycinek uzyskuje się najczęściej przez wkłucie w prawej, środkowej linii pachowej na wysokości 9 lub 10 międzyżebrza (Ryc.2-10) oraz biopsję celowaną - wykonywaną w czasie badania laparoskopowego, badania ultrasonograficznego lub badania tomokomputerowego. Przy wykorzystaniu tych metod uwidacznia się zmianę w wątrobie i dopiero wówczas - dochodząc z dogodnego miejsca igłą biopsyjną - pobiera się materiał tkankowy.

Ryc.2-10 Sposób wyznaczenia miejsca nakłucia w biopsji wątroby niecelowanej

CZEMU SŁUŻY BADANIE?
Badanie służy pobraniu tkanki wątrobowej, aby potem ocenić jej budowę mikroskopową w tzw. badaniu histopatologicznym w celu różnicowania różnych stanów chorobowych oraz ustalenia rokowania. Inne badania zwykle nie wystarczają do ustalenia właściwego rozpoznania i rokowania. Dlatego badanie histopatologiczne ma decydujące znaczenie w rozpoznaniu takich chorób jak: ostre, podostre lub przewlekłe zapalenie wątroby, marskość wątroby, stłuszczenie wątroby, hemosyderoza, czynnościowa hiperbilirubinemia i inne choroby wątroby.

WSKAZANIA DO WYKONANIA BADANIA
· Podejrzenie ostrego wirusowego zapalenia wątroby.
· Podejrzenie i różnicowanie przewlekłych i aktywnych zmian w wątrobie.
· Kontrola u osób z aktywnym procesem zapalnym wątroby.
· Inne wskazania, np. czynnościowe hiperbilirubinemie, uszkodzenie toksyczne wątroby.

Badanie jest wykonywane na zlecenie lekarza w warunkach szpitalnych

BADANIA POPRZEDZAJĄCE
Badanie układu krzepnięcia krwi, morfologia i ustalenie grupy krwi, próby wątrobowe (oznaczenie stężenia bilirubiny, aktywności transaminaz, fosfatazy alkalicznej, stężenia żelaza) oraz badanie ultrasonograficzne wątroby.

SPOSÓB PRZYGOTOWANIA DO BADANIA
Patrz "Sposób przygotowania do znieczulenia" w "Metody anestezjologiczne w badaniach diagnostycznych" w rozdziale "Metody znieczulania".
Badanie wykonuje się w znieczuleniu miejscowym. U dzieci badanie wykonuje się w znieczuleniu ogólnym

OPIS BADANIA
Biopsja niecelowana

Ryc.2-11 Biopsja wątroby
niecelowana (przekrój przez
ścianę klatki piersiowej)

Podczas badania pacjent leży na plecach. Badający opukuje palcami tzw. stłumienie bezwzględne wątroby - na powierzchni ciała pacjenta, w okolicy prawego łuku żebrowego - celem ustalenia położenia wątroby. Okolicę planowanego punktu nakłucia dezynfekuje np. spirytusem i jodyną. Następnie znieczula skórę, tkankę podskórną i warstwę mięśni przez nakłucie cienką igłą oraz podanie środka znieczulającego. Po odczekaniu 5 - 10 minut (czas potrzebny do wywołania znieczulenia) cienkim skalpelem lekarz przebija skórę i tkankę podskórną. Gdy te czynności zostaną wykonane, wówczas w miejscu tego małego (kilkumilimetrowego) nacięcia lekarz wprowadza specjalną igłę biopsyjną osadzoną na strzykawce, którą - po wytworzeniu w niej podciśnienia - wprowadza w miąższ wątroby pacjenta (Ryc.2-11). W tym krótkim momencie - trwającym ułamek sekundy - pacjent zatrzymuje oddech na szczycie wdechu. Po zabiegu badający zakłada pacjentowi - w miejscu wkłucia igły biopsyjnej - jałowy opatrunek uciskowy.

CZAS
Badanie trwa zwykle około 20 minut
Biopsja celowana
Jedna z form biopsji celowanej została opisana w części rozdziału poświęconej laparoskopii (patrz: "Laparoskopia").
Patrz dodatkowo "Opis metod znieczulenia" w "Metody anestezjologiczne w badaniach diagnostycznych" w rozdziale "Metody znieczulania".
Wynik badania przekazywany jest w formie opisu. Jest to opis badania histopatologicznego pobranego wycinka wątroby.

INFORMACJE, KTÓRE NALEŻY ZGŁOSIĆ WYKONUJĄCEMU BADANIE
Przed badaniem
· Podwyższona ciepłota ciała.
· Smoliste stolce albo wymioty fusowate.
W czasie badania
· Wszelkie nagłe dolegliwości (np. ból, osłabienie)

JAK NALEŻY ZACHOWYWAĆ SIĘ PO BADANIU?
Chory powinien leżeć na prawym boku do 3 godzin, mając podłożony wałek z koca w okolicy wykonanej biopsji. Potem przez dobę pacjent powinien leżeć na wznak. Wieczorem pacjent może zjeść kleik. Następne posiłki mogą być już normalne.
Patrz dodatkowo "Jak należy zachowywać się po znieczuleniu?" w "Metody anestezjologiczne w badaniach diagnostycznych" w rozdziale "Metody znieczulania".

MOŻLIWE POWIKŁANIA PO BADANIU
Przy odpowiedniej kwalifikacji pacjenta do badania i prawidłowo wykonanym badaniu powikłania występują dość rzadko. Do rzadkich powikłań należą: krwotok wewnętrzny, żółciowe zapalenie otrzewnej, krwiak lub odma śródpiersia, przebicie płata wątroby, zapaść krążeniowa, czkawka, podrażnienie okostnej żeber lub nerwów międzyżebrowych, podrażnienie otrzewnej.
Patrz dodatkowo "Możliwe powikłania po znieczuleniu" w "Metody anestezjologiczne w badaniach diagnostycznych" w rozdziale "Metody znieczulania".
Jeśli jest taka potrzeba, badanie może być powtarzane. Wykonywane jest u pacjentów w każdym wieku, a także u kobiet w ciąży.