Informacja prasowa

Debata ekspertów - Światowy Dzień Wirusowego Zapalenia Wątroby (2024)

W ramach obchodów Światowego Dnia Wirusowego Zapalenia Wątroby, 24-go lipca 2024 r. w Sejmie RP odbyła się konferencja i debata ekspercka promująca zwiększenie świadomości na temat tej choroby zakaźnej. Wśród zaproszonych gości byli między innymi prof. Jerzy Jaroszewicz, Prezes Polskiego Towarzystwa Hepatologicznego, prof. Krzysztof Tomasiewicz, Przewodniczący Polskiej Grupy Ekspertów HCV,  dr hab. n. med. Olga Tronina z Kliniki Transplantologii, Immunologii, Nefrologii i Chorób Wewnętrznych Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.

Mimo wielu starań podmiotów sytemu ochrony zdrowia, towarzystw naukowych oraz organizacji pacjentów, wirusowe zapalenia wątroby stanowią jedno z najpoważniejszych wyzwań zdrowia publicznego w skali całego świata. Każdego roku 1,3 miliona ludzi traci życie z powodu tej choroby, a ok. 300 milionów ludzi jest zakażonych.

W Polsce największym problemem jest niski poziom wykrywalności zakażeń wirusem HCV (WZW C). Ponad 100 tysięcy Polaków nie wie o tym, że nosi w sobie wirusa, który jest jedną z głównych przyczyn raka wątroby. Według danych Narodowego Instytutu Zdrowia Państwowego Zakładu Higieny - 65% mogło ulec zakażeniu w trakcie zabiegów z naruszeniem ciągłości skóry, , 10% przez transfuzję krwi przed rokiem 1992, a 15% nie podaje żadnych czynników ryzyka (Dane NIZP-PZH , Zakrzewska i wsp. 2023).

Mimo, że od lipca 2022 r. badanie pozwalające wykryć przeciwciała wirusa HCV może zlecić pacjentowi lekarz POZ w ramach tzw. budżetu powierzonego, diagnostyka nadal nie jest wykonywana tak często, jak powinna.

Fundacja Gwiazda Nadziei, założona przez pacjentów, którzy sami kiedyś chorowali na WZW, od 16 lat apeluje o podjęcie systemowych działań pozwalających zdiagnozować i wyleczyć zakażonych nim dojdzie do późnych następstw zakażenia. „Światowy Dzień Wirusowego Zapalenia Wątroby to jest jedyny dzień w roku, kiedy cały świat mówi o tym zagrożeniu” – zwracała uwagę Barbara Pepke, współzałożycielka i Prezes Fundacji Gwiazda Nadziei. Jak apelowała, eliminacja wirusa HCV powinna być wspólnym celem. „Wierzę, że wirusowe zapalenie wątroby to temat, nad którym pochylimy się ponad podziałami” – mówiła otwierając spotkanie. 

„Zakażenie HCV może doprowadzić do rozwoju marskości i raka wątroby. Spotkaliśmy się dzisiaj tutaj po to, żeby zapobiec tym powikłaniom u bardzo wielu pacjentów. Pacjentów nieświadomych, którzy nie wiedzą o zakażeniu i się go nie spodziewają. Zakażenia HCV można wyleczyć. Praktycznie każda osoba zakażona może być wyleczona, ale potrzebujemy rozwiązań i masowego testowania. Dlatego spotkaliśmy się w Sejmie, bo potrzebujemy pomocy posłów, Ministerstwa Zdrowia oraz wszystkich zaangażowanych organizacji, aby testowanie i profilaktyka HCV stały się rzeczywistością” – apelował prof. Jerzy Jaroszewicz, Prezes Polskiego Towarzystwa Hepatologicznego.

Jak wyliczali rozmówcy, w Polsce istnieje dostęp do badań oraz refundowanego leczenia HCV za pomocą nowoczesnych terapii o niemal stuprocentowej skuteczności. Dzięki podjętemu w odpowiednim czasie leczeniu można wykluczyć wirusa z organizmu w przeciągu zaledwie kilku tygodni. Kluczowym jest jednak zwiększanie świadomości na temat dróg rozprzestrzeniania się wirusów zapalenia wątroby i bezobjawowego przebiegu zakażeń. Niewielu pacjentów ma świadomość, że badanie takie jest dostępne, proste, bezbolesne i można je wykonać na zlecenie lekarza rodzinnego. Konieczne są kampanie informacyjno-edukacyjne, popularyzacja informacji o dostępności testów w gabinetach lekarskich oraz, o co proszono podczas  spotkania, wsparcie Ministerstwa Zdrowia i Sejmu w tych działaniach.

„Dostęp do bezpiecznych leków przeciwwirusowych, gwarantujących wyleczenie niemal każdemu pacjentowi istotnie zwiększył przeżywalność i jakość życia pacjentów wymagających transplantacji wątroby z powodu jej nieodwracalnego uszkodzenia w przebiegu przewlekłego, najczęściej bezobjawowego przebiegu WZW C. Jednak możliwości niemal 100% eliminacji wirusa, dzięki dostępnej farmakoterapii, powinny raczej skłonić do walki o możliwość zdiagnozowania każdej zakażonej osoby zanim dojdzie do tragicznych w skutkach powikłań, prowadzących do wielokrotnych hospitalizacji, licznych interwencji medycznych i wieloletnich absencji w pracy. Szansę taką stwarza szybki i prosty test kasetkowy, który powinno się masowo i powszechnie udostępnić wraz z szerokimi działaniami edukacyjno-informacyjnymi.”  mówiła Profesor Olga Tronina.

Na ogromną potrzebę podnoszenia poziomu wiedzy społeczeństwa w zakresie wirusa HCV uwagę zwracała Izabela Kucharska, Zastępczyni Głównego Inspektora Sanitarnego. Jednym z pomysłów przedstawionych przez GIS jest nawiązanie współpracy z Ministerstwem Edukacji Narodowej na rzecz wprowadzania do programu przedmiotowego „nauki o zdrowiu” treści związanych z zapobieganiem i leczeniem wirusowego zapalenia wątroby.

Prof. Krzysztof Tomasiewicz, Przewodniczący Polskiej Grupy Ekspertów HCV wskazywał, że program leczenia jest bardzo dobry, ale konieczne jest wsparcie systemowe w zakresie diagnostyki. Zdaniem profesora potrzebny jest narodowy program zwalczania wirusa HCV. O rozwiązania systemowe apelowała też dr Magdalena Władysiuk, prezes Stowarzyszenia CEESTAHC (Central and Eastern European Society of Technology Assessment in Health Care). Jej zdaniem konieczne jest wprowadzenie rozwiązań ogólnopolskich na bazie koszyka świadczeń gwarantowanych lub programu zdrowotnego poprzez wprowadzenie programu przesiewowego.

Obecna na sali, wiceminister zdrowia Urszula Demkow zagwarantowała, że resort pochyli się nad zgłoszonymi podczas dyskusji postulatami, a ona sama zaangażuje się w obszar kształcenia lekarzy w tym zakresie, gdyż temat chorób wątroby jest jej bardzo bliski.  Jak informowała, kwestia zachorowań na HCV oraz możliwości zmniejszenia liczby zakażonych lub eliminacji zakażeń, są już przedmiotem analiz w Ministerstwie Zdrowia. Odnosząc się bezpośrednio do tego jakim zagrożeniem był i jest wirus HCV, Minister podkreśliła, że w ciągu jej lekarskiej kariery „nastąpiła prawdziwa rewolucja w tym zakresie”. Demkow zwróciła uwagę, że „dostęp do leków, które są skuteczne i bezpieczne – to olbrzymi postęp i żal z tego postępu nie skorzystać”. 

 

Profesor Walusiak – Skorupa Dyrektor Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi podkreśliła możliwą rolę służb medycyny pracy w edukacji i diagnostyce HCV. Badaniami profilaktycznymi pracowników objęta jest populacja ok 15 milionów osób w wieku produkcyjnym. Aktualnie prowadzone są prace nad tym by poszerzyć zakres działań profilaktycznych służb medycyny pracy wobec pracowników i włączyć informacje o prowadzonych działaniach do ogólnego systemu informatycznego – informowała Profesor Walusiak-Skorupa.  

Podczas obrad, poruszono również temat odpowiednio wcześnie postawionej diagnozy i wynikających z tego korzyści zdrowotnych dla pacjenta.  Bagatelizowanie problemu nie pozwala na rozpoczęcie odpowiedniego leczenia we właściwym czasie. Wczesne wykrycie i leczenie są nie tylko kluczowe dla zapobiegania powikłaniom, ale też dla ograniczenia rozprzestrzeniania się wirusa.

Zebrani zgadzali się z tym, że istotnym problemem jest także niski poziom wiedzy na temat dróg zakażenia HCV. W Polsce wciąż funkcjonuje w świadomości społecznej przekonanie, że zakazić można się głównie w salonach kosmetycznych, medycyny estetycznej, wykonując tatuaż w miejscach o niskim standardzie higieny. Tymczasem do wielu zakażeń prawdopodobnie doszło podczas zabiegów medycznych i stomatologicznych oraz pobierania i przetaczania krwi, szczególnie w okresie kiedy wirus nie był jeszcze znany a krew na jego obecność nie była badana (do 1992 r.).

Konkluzją spotkania jest konieczność przygotowania i realizacji strategii mającej na celu zwiększenie świadomości społecznej oraz liczby wykonywanych testów przesiewowych, które mają na celu wykrywanie zakażeń HCV. Aby zwiększyć udział w badaniach potrzebne jest zaangażowanie lekarzy, szczególnie na poziomie podstawowej opieki zdrowotnej. Kluczem do wyeliminowania wirusa jest świadomość na temat ryzyka związanego z HCV oraz potencjalnych objawów zakażenia, które często są niespecyficzne lub nie ujawniają się przez bardzo długi czas.